Хатаж шарласан моддын дунд харгуй салжээ
Хамтаар нь зэрэг аялж чадахгvй нь уучил
Хэсэг амсхийн алийг нь сонгохоо тээнэгэлзээд
Хол тэртээд бутан дунд алдарсанийг нь
Хараа тавин анхааралтай шинжээд
Халиурах өвс, хvсэлд нийцэж байхуйд
Хувь илvv байж юуний магад, нєгєєхийг нь
Хожим vл харамсах, шударга гэж vзээд сонжлоо.
Холхин єнгєрєх аянчны ул мєр
Хоёуланг нь ялгалгvй элээжээ
Хєлийн мєр навчсан дээр vл vзэгдэн
Харгуй зам энэ л єглєє ив ижилхэн зурайна.
Хэзээ нэгэнтээ дахин учрахдаа эргэлзэн байвч
Хуурмаг харгуй хэрхэн сэтгэл гижигддэгийг мэдэх ч
Хожмын учралд эхнийхийг нь vлдээе дээ! хэмээн
Хаа нэгтэй наснаас насанд
Харуусал алдан хэлэх байх даа.
Харгуй зам моддын дундуур салсан юм
Хамгаас бага аялсанаа сонгосон юм
Харин vvнээс л хамаг бvгд єєрчлєгдєж орхисон юм
THE ROAD NOT TAKEN
Two roads diverged in a yellow wood,
And sorry I could not travel both
And be one traveler, long I stood
And looked down one as far as I could
To where it bent in the undergrowth;
Then took the other, as just as fair,
And having perhaps the better claim,
Because it was grassy and wanted wear;
Though as for that the passing there
Had worn them really about the same,
And both that morning equally lay
In leaves no step had trodden black.
Oh, I kept the first for another day!
Yet knowing how way leads on to way,
I doubted if I should ever come back.
I shall be telling this with a sigh
Somewhere ages and ages hence:
Two roads diverged in a wood, and I-
I took the one less traveled by,
And that has made all the difference.
Роберт Фрост
Орчуулсан: Б.Амарсанаа
Thursday, December 10, 2009
Wednesday, November 25, 2009
"Эрэлхэг цэрэг Швейк"-ээс ...
Саяхан аавд "Дэлхийн сонгодог утга зохиолын чуулган-50 боть" ном бэлгэнд ирээд бөөн уншлага хийж байна. Эхнээсээ Мишима-Алтан сүм, Дэлхийн шилдэг үлгэрүүд, Дэлхийн яруу найргийн охь дээжис гээд номнуудыг уншаад байна. Яг одоо "Эрэлхэг цэрэг Швейкийн хөгтэй явдлууд"-ыг уншиж байгаа. Тэгээд доор бичсэн яг энэ хэсэг их олон зүйл дээр сургамжтай юм шиг санагдаад...
... Тэгэхээр байна аа хонгор минь, уул нь таныг шийтгэх дургүй байвч цэргийн дайчин чадвар сахилга батаас шалтгаалдаг учир яах ч арга алга. Сахилга батгүй цэрэг гэдэг "салхинаа ганхаж буй зэгс" гэсэн үг. Хувцас хунар хайш яйш, товчоо муу хадсан юм уу дутуу байлгавал цэрэг хүний хувьд гүйцэтгэх үүргээ мартаж байна л гэсэн хэрэг. Өчигдрийн үзлэг дээр таны товч дутуу байсны төлөө тийм үл ялих нарийн горим цэргийн албанд үгүй сэн бол хэн ч үл анзаарах ийм зүйлийн төлөө шоронд хийж буйн учир ойлгогдохгүй байж болох юм. Гэвч цэргийн талбайд бие байдалдаа ийнхүү хайш хэрэг хандвал шийтгэдэг учиртай. Яагаад тэр вэ? Гол нь таны товч дутуу байсанд биш, таныг журам дэглэмд сургахын тулд тэр юм. Өнөөдөр товчоо хадахгүй гэдэг чинь залхуурсных, маргааш болоход буугаа задлаад арчих яршигтай санагдана. Нөгөөдөр нэг буудлын газар жадаа хаяж, эцэст нь манаан дээр унтаж орхих болно. Эд бүгд зөвхөн л тэр нэг золгүй товчноос аван залхуурах болсны гай байх юм. Ийм байна даа хонгор минь! Хойшид зохих үүргээ алгуур мартан мартсаар хүлээж болох илүү хүнд цээрлэлээс сэргийлэхийн тулд таныг шийтгэж байна. Таныг би таван өдөр хорилоо. Тэгээд ус талх хоёр идээд суухдаа шийтгэл гэдэг бол өс хонзон авч байгаа бус уул цэрэг хүнийг засах тодорхой зорилго бүхий хүмүүжлийн арга юм аа гэдэг талаар эргэцүүлж бодохыг чин голоос хүсэе ...
"Эрэлхэг цэрэг Швейкийн хөгтэй явдлууд", хуудас 148-149; УБ 2009
... Тэгэхээр байна аа хонгор минь, уул нь таныг шийтгэх дургүй байвч цэргийн дайчин чадвар сахилга батаас шалтгаалдаг учир яах ч арга алга. Сахилга батгүй цэрэг гэдэг "салхинаа ганхаж буй зэгс" гэсэн үг. Хувцас хунар хайш яйш, товчоо муу хадсан юм уу дутуу байлгавал цэрэг хүний хувьд гүйцэтгэх үүргээ мартаж байна л гэсэн хэрэг. Өчигдрийн үзлэг дээр таны товч дутуу байсны төлөө тийм үл ялих нарийн горим цэргийн албанд үгүй сэн бол хэн ч үл анзаарах ийм зүйлийн төлөө шоронд хийж буйн учир ойлгогдохгүй байж болох юм. Гэвч цэргийн талбайд бие байдалдаа ийнхүү хайш хэрэг хандвал шийтгэдэг учиртай. Яагаад тэр вэ? Гол нь таны товч дутуу байсанд биш, таныг журам дэглэмд сургахын тулд тэр юм. Өнөөдөр товчоо хадахгүй гэдэг чинь залхуурсных, маргааш болоход буугаа задлаад арчих яршигтай санагдана. Нөгөөдөр нэг буудлын газар жадаа хаяж, эцэст нь манаан дээр унтаж орхих болно. Эд бүгд зөвхөн л тэр нэг золгүй товчноос аван залхуурах болсны гай байх юм. Ийм байна даа хонгор минь! Хойшид зохих үүргээ алгуур мартан мартсаар хүлээж болох илүү хүнд цээрлэлээс сэргийлэхийн тулд таныг шийтгэж байна. Таныг би таван өдөр хорилоо. Тэгээд ус талх хоёр идээд суухдаа шийтгэл гэдэг бол өс хонзон авч байгаа бус уул цэрэг хүнийг засах тодорхой зорилго бүхий хүмүүжлийн арга юм аа гэдэг талаар эргэцүүлж бодохыг чин голоос хүсэе ...
"Эрэлхэг цэрэг Швейкийн хөгтэй явдлууд", хуудас 148-149; УБ 2009
Sunday, November 8, 2009
Мефистофэлийн Горь
Иохан Вольфханг Гётэ /1749-1832, Герман/
Хүмүүний хүч чадал, оюун ухаан хэмээгч
Хөсөр нулимагдах, дорд үзэгдэх л заяатай!
Худал хуурмагт нүд гялбасан хөөрхийс
Хувь тавилангийн эрхшээлд өчиггүй ороогдох үйлтэй!
Байж ядсан шуналаар зан суртал нь дүүрэн.
Байгаа бүхнээс тэр галзуу солиог л таашаана.
Оногдох баяр жаргалаа цаг тутам огоорч
Ойлгомжгүй хаа нэг тийш тэвдүү яаруу зугтана.
Амьдралыг би түүнд хангалттай амсуулна аа,
Аль л бузар булайн намагт тэр тийчлэх вий.
Дорд сэтгэлийн нүгэл, хоосрол гэгч юу болохыг
Туршилтыг минь туулахдаа нэг бүрчлэн үзэх вий.
Уугаад уугаад түүний цангаа тайлагдахгүй,
Идээд идээд тэр цадаж ханах үгүй,
Буг чөтгөрт биеэ үнэлэхгүй явж чадлаа ч,
Бусад нь түүнийг арилжина, хүмүүнд аврал үгүй.
Хүмүүний хүч чадал, оюун ухаан хэмээгч
Хөсөр нулимагдах, дорд үзэгдэх л заяатай!
Худал хуурмагт нүд гялбасан хөөрхийс
Хувь тавилангийн эрхшээлд өчиггүй ороогдох үйлтэй!
Байж ядсан шуналаар зан суртал нь дүүрэн.
Байгаа бүхнээс тэр галзуу солиог л таашаана.
Оногдох баяр жаргалаа цаг тутам огоорч
Ойлгомжгүй хаа нэг тийш тэвдүү яаруу зугтана.
Амьдралыг би түүнд хангалттай амсуулна аа,
Аль л бузар булайн намагт тэр тийчлэх вий.
Дорд сэтгэлийн нүгэл, хоосрол гэгч юу болохыг
Туршилтыг минь туулахдаа нэг бүрчлэн үзэх вий.
Уугаад уугаад түүний цангаа тайлагдахгүй,
Идээд идээд тэр цадаж ханах үгүй,
Буг чөтгөрт биеэ үнэлэхгүй явж чадлаа ч,
Бусад нь түүнийг арилжина, хүмүүнд аврал үгүй.
Saturday, November 7, 2009
Хулгайлагдсан зүрх
Артур Рэмбо /1854-1891, Франц/;
Орчуулсан: Г.Аюурзана
Зүрх минь уйтгараа шүлс мэт нулимна,
Зүгээр энд тайван суух арга алга.
Хөлөг онгоцны хаалганууд савчиж,
Халуун тогоо бургилах сонстоод,
Хөөр наргиан, эх адаггүй шуугианаас
Хөөрхий зүрх минь залхаж уйтгарлана.
Зүрх ингэж уйтгараа нулимчаад байхад
Зүгээр энэ тавцан дээр тайван суух аргагүй.
Цэргүүдийн ер бусын хөхиүн инээд
Цэвэр зүрхийг минь буртаглаж гүйцэв.
Тэдний ер бусын, ойворгон төрх
Тийм утгагүй, уйтгарт зураг мэт.
Халгих давалгаа минь, дүүгийн ёсоор
Халтартсан зүрхийг минь угааж хайрла аа!
Цэргүүдийн ер бусын хөхиүн инээд
Цэвэр зүрхийг минь буртаглаж гүйцэв.
Тамхины утаанд мансуурсан үедээ
Тасалданги цохилох энэ зүрхийг
Хулгайд алдчихваас яавал зохилтой,
Хөөрхий тэр алдагдсан зүрх
Хэл дарвигнуулсан халуун чинжүүнээс ч
Хэмгүй гашууныг амталнам биш үү?
Тамхины утаанд мансуурсан зүрх
Тасалданги цохилохыг одоо яалтай?
Орчуулсан: Г.Аюурзана
Зүрх минь уйтгараа шүлс мэт нулимна,
Зүгээр энд тайван суух арга алга.
Хөлөг онгоцны хаалганууд савчиж,
Халуун тогоо бургилах сонстоод,
Хөөр наргиан, эх адаггүй шуугианаас
Хөөрхий зүрх минь залхаж уйтгарлана.
Зүрх ингэж уйтгараа нулимчаад байхад
Зүгээр энэ тавцан дээр тайван суух аргагүй.
Цэргүүдийн ер бусын хөхиүн инээд
Цэвэр зүрхийг минь буртаглаж гүйцэв.
Тэдний ер бусын, ойворгон төрх
Тийм утгагүй, уйтгарт зураг мэт.
Халгих давалгаа минь, дүүгийн ёсоор
Халтартсан зүрхийг минь угааж хайрла аа!
Цэргүүдийн ер бусын хөхиүн инээд
Цэвэр зүрхийг минь буртаглаж гүйцэв.
Тамхины утаанд мансуурсан үедээ
Тасалданги цохилох энэ зүрхийг
Хулгайд алдчихваас яавал зохилтой,
Хөөрхий тэр алдагдсан зүрх
Хэл дарвигнуулсан халуун чинжүүнээс ч
Хэмгүй гашууныг амталнам биш үү?
Тамхины утаанд мансуурсан зүрх
Тасалданги цохилохыг одоо яалтай?
Friday, October 23, 2009
Б.Ринчэн: Монгол хэл
Чихний чимэг болсон аялгуу сайхан монгол хэл,
Чин зоригт өвгөд дээдсийн минь өв их эрдэнэ.
Сонсох бүр яруу баялгийг гайхан баясч,
Сод их билэгт түмэн юүгээн бишрэн магтмуу би!
Урьдын бэрх цагт улс монголын хэт заяаг
Уйтгарлан бодоход урам зоригийг минь сэргээсэн,
Өөдлөн дэвжихийн төгс хувьтайд нь итгүүлсэн,
Өрнөн мандахын шинж бүрдсэн өвгөдийн минь хэл!
Мөрөн гол цутгалант, ширгэшгүй их далай мэт,
Мөнхөд үр ач нарын залгамжаар бадранхан дэлгэрч,
Хөндий цээжинд орогч бүгдийг нэвтрүүлэх чадалт
Хөгжим мэт яруу баясгалант монгол хэл минь!
Өсөх наснаас өтлөх насан хүртэл чам юугаан судлан,
Өдөр бүр үгсий эрдэний чинь баярлан түүнэм.
Түмэн түмэн үеийн оюун билгийн үлэмж сангийн үүдий чинь
Түлхэх бүр сэтгэл сэргэн, магнайн үрчлээ тэнийнэм!
Түгшүүрт бэрхийг даван туулсан баатар түмний минь
Түвшнээ соёл эрдэнэ юүгээн мандуулахын гэгээн улирал нээгдсэнд,
Сэлбэлгүй сэцэн оюутан, хэл юүгээн энхрийлэн хөгжүүлье хэмээн
Сэтгэл урмас бадран бахдамуу, үсэн буурал өтгөс би!
Хутаг өлзий бүрдсэн хувь их заяат түмний минь
Хурц авьяаст хөвүүд дүү нар, халуун элэгтэн хотлоор,
Эгшиг сайхан монгол хэл юүгээн нэн хайрлан дээдэлж,
Энхрийлэн бадруулахын бат зориг төгс юутай сайхан!
Чихинү чимэг болсон аялгуу сайхан монгол хэл,
Чин зоригт өвгөд дээдсийн минь өв их эрдэнэ.
Сонсох бүр яруу баялгийг гайхан баясч,
Сод их билэгт түмэн юүгээн бишрэн магтмуу би!
Чин зоригт өвгөд дээдсийн минь өв их эрдэнэ.
Сонсох бүр яруу баялгийг гайхан баясч,
Сод их билэгт түмэн юүгээн бишрэн магтмуу би!
Урьдын бэрх цагт улс монголын хэт заяаг
Уйтгарлан бодоход урам зоригийг минь сэргээсэн,
Өөдлөн дэвжихийн төгс хувьтайд нь итгүүлсэн,
Өрнөн мандахын шинж бүрдсэн өвгөдийн минь хэл!
Мөрөн гол цутгалант, ширгэшгүй их далай мэт,
Мөнхөд үр ач нарын залгамжаар бадранхан дэлгэрч,
Хөндий цээжинд орогч бүгдийг нэвтрүүлэх чадалт
Хөгжим мэт яруу баясгалант монгол хэл минь!
Өсөх наснаас өтлөх насан хүртэл чам юугаан судлан,
Өдөр бүр үгсий эрдэний чинь баярлан түүнэм.
Түмэн түмэн үеийн оюун билгийн үлэмж сангийн үүдий чинь
Түлхэх бүр сэтгэл сэргэн, магнайн үрчлээ тэнийнэм!
Түгшүүрт бэрхийг даван туулсан баатар түмний минь
Түвшнээ соёл эрдэнэ юүгээн мандуулахын гэгээн улирал нээгдсэнд,
Сэлбэлгүй сэцэн оюутан, хэл юүгээн энхрийлэн хөгжүүлье хэмээн
Сэтгэл урмас бадран бахдамуу, үсэн буурал өтгөс би!
Хутаг өлзий бүрдсэн хувь их заяат түмний минь
Хурц авьяаст хөвүүд дүү нар, халуун элэгтэн хотлоор,
Эгшиг сайхан монгол хэл юүгээн нэн хайрлан дээдэлж,
Энхрийлэн бадруулахын бат зориг төгс юутай сайхан!
Чихинү чимэг болсон аялгуу сайхан монгол хэл,
Чин зоригт өвгөд дээдсийн минь өв их эрдэнэ.
Сонсох бүр яруу баялгийг гайхан баясч,
Сод их билэгт түмэн юүгээн бишрэн магтмуу би!
Wednesday, October 7, 2009
Далдагнах уу?
Ойн амьтад онгоцоор нисч байна гэнэ. Гэтэл хэрээ нисэгчийн бүхээгт орон элдэв товч, унтраалага гээд юм юмаар нь дарахыг нь дараад, түлхэхийг нь түлхээд, татахыг нь татаад, эргүүлж мушгихыг нь ийш, тийш нь эргүүлээд л оролдож өгч байна гэнэ шүү. Туулай, баавгай хоёр хэрээг гайхан харсанаа:
-Хэрээ, чи юу хийж байгаа юм бэ? Хэрээ:
- Аан, би далдаганаж байнаа.Нөгөө хоёр:
- Тэгвэл бид хоёр бас далдаганаж болох уу? Хэрээ:
- Өө, бололгүй яах вэ гэснээр гурвуулаа нийлээд далдаганаж өгч дээ. Төд удалгүй онгоцны тохиргоо алдагдан унаж эхлэхэд туулай, баавгай хоёр сандран:
-Хэрээ, чи одоо буцаагаад янзалж чадах уу? Хэрээ:
-Үгүйчишш. Нөгөө хоёр:
-Тэгээд янзалж чадахгүй байж яах гэж далдаганасан юм бэ? Хэрээ:
- Тэгвэл би та хоёроос асууя, та хоёр нисч чадах уу? Нөгөө хоёр:
- Үгүйчишш. Хэрээ:
-Тэгээд, нисч чадахгүй юм байж хэн та хоёрыг далдагана гэсэн юм бэ? Гэснээ нисэн одов гэнээ.
-Хэрээ, чи юу хийж байгаа юм бэ? Хэрээ:
- Аан, би далдаганаж байнаа.Нөгөө хоёр:
- Тэгвэл бид хоёр бас далдаганаж болох уу? Хэрээ:
- Өө, бололгүй яах вэ гэснээр гурвуулаа нийлээд далдаганаж өгч дээ. Төд удалгүй онгоцны тохиргоо алдагдан унаж эхлэхэд туулай, баавгай хоёр сандран:
-Хэрээ, чи одоо буцаагаад янзалж чадах уу? Хэрээ:
-Үгүйчишш. Нөгөө хоёр:
-Тэгээд янзалж чадахгүй байж яах гэж далдаганасан юм бэ? Хэрээ:
- Тэгвэл би та хоёроос асууя, та хоёр нисч чадах уу? Нөгөө хоёр:
- Үгүйчишш. Хэрээ:
-Тэгээд, нисч чадахгүй юм байж хэн та хоёрыг далдагана гэсэн юм бэ? Гэснээ нисэн одов гэнээ.
Friday, September 4, 2009
Хэрвээ
Анхлан Индра бид хоёр Стратегийн судалгааны хүрээлэнд Машка багшийн удирдлаган дор дадлага хийж байхдаа энэ шүлгийг Амараагаас авч уншиж байсан билээ. Одоо эргээд уншихад тэртээ 2004 он руу аялж байгаа мэт таатай ... Доор англи хувилбарыг нь мөн орууллаа.
Рудъярд Киплинг
ХЭРВЭЭ
Ойворгон олон чамайг онилон буруушаахуйд
Оюунаа vл алдан хэрвээ чи тэнцэж чадваас
Огтоос бvгд чамд эргэлзэн хуйлрахуйд
Орчилдоо эргэлзээг нь багтаан чи єєртєє л итгэж чадваас
Yзэмж vл тєгєлдєр, ухаалаг хурц яариагvй байгаад
Єєрєє чи худалд тооцогдсон ч, vгэнд нь vл уусаж
Yзэн яадагдаж байсан ч, vйлээн баран vл єрвєлзєж
Єєрийнхєє цагийг тэсвэртэй хvлээж хэрвээ чи чадваас
Хvслийнхээ боол бололгvй мєрєєдєж чадваас
Хэтийн зорилгодоо живэлгvй эргэцvvлж бодож чадваас
Хуурмаг яалалт, худал сvйрлийн аль алиныг
Хамтад нь эн тэнцvvхэн хvлээн авч чадваас
Yнэн vгсийг чинь єєдгvй амьтад зувчуулж
Yнэнхvv тэнэгсийг урхидахыг сонсоод тэсэж чадваас
Амидралаа зориулсан бухэн ар араасаа сvйрэхийг хараад
Адгалгvй єндийн, мохсон багажаараа ахин босгож чадваас
Олсон бvхнээрээ овоо хэрвээ босгоод
Огтхон ч vл эргэлзэн тvvгээрээ аз туршиж чадваас
Оргvй бvхнээ алдлаа ч гарааныхаа цэгээс нь
Олиж алдагдалаа тоочилгvй бvхнийг эхлvvлж чадваас
Энэ бvхэн тvvх болсон хойно ээлж чинь ирэхгvйд
Эрvvл ухаан, зvрх сэтгэл, бие махбодио хєвчилж чадваас
Тэсэх хэрэгтэй гэх хусэл зоригоос єєр
Тvшиг vгvй хоосон ахуйд чи тэсэж чадваас
Хурсан олонтой ярихдаа хvндлэл тvшигийг нь хvлээж
Хаадийн хvрээнд алхахдаа харц олонд элбэрэлтэй байж чадваас
Хайрт анд, єстєн дайснаасаа хараал занал ул хулээж чадваас
Хvн ард чамд туйлдаа хvртэл бишрэхгvй ч итгэсээр байваас
Ахиж vл олдох єршєєл нь vгvй мєч бvрийг
Алс хэтийн зорилгынхоо агуулгаар дvvргэн байваас
Алтан дэлхий баялагтайгаа чамд сєхєрєх болно
Ай, тvvнээс ч илvvтэйгээр алдрай хvv минь чи “ХYН” болно.
2003-08-27
IF
If you can keep your head when all about you
Are losing theirs and blaming it on you,
If you can trust yourself when all men doubt you
But make allowance for their doubting too,
If you can wait and not be tired by waiting,
Or being lied about, don’t deal in lies,
Or being hated, don’t give way to hating,
And yet don’t look too good, nor talk too wise:
If you can dream–and not make dreams your master,
If you can think–and not make thoughts your aim;
If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you’ve spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to, broken,
And stoop and build ‘em up with worn-out tools:
If you can make one heap of all your winnings
And risk it all on one turn of pitch-and-toss,
And lose, and start again at your beginnings
And never breath a word about your loss;
If you can force your heart and nerve and sinew
To serve your turn long after they are gone,
And so hold on when there is nothing in you
Except the Will which says to them: “Hold on!”
If you can talk with crowds and keep your virtue,
Or walk with kings–nor lose the common touch,
If neither foes nor loving friends can hurt you;
If all men count with you, but none too much,
If you can fill the unforgiving minute
With sixty seconds’ worth of distance run,
Yours is the Earth and everything that’s in it,
And–which is more–you’ll be a Man, my son!
Рудъярд Киплинг
ХЭРВЭЭ
Ойворгон олон чамайг онилон буруушаахуйд
Оюунаа vл алдан хэрвээ чи тэнцэж чадваас
Огтоос бvгд чамд эргэлзэн хуйлрахуйд
Орчилдоо эргэлзээг нь багтаан чи єєртєє л итгэж чадваас
Yзэмж vл тєгєлдєр, ухаалаг хурц яариагvй байгаад
Єєрєє чи худалд тооцогдсон ч, vгэнд нь vл уусаж
Yзэн яадагдаж байсан ч, vйлээн баран vл єрвєлзєж
Єєрийнхєє цагийг тэсвэртэй хvлээж хэрвээ чи чадваас
Хvслийнхээ боол бололгvй мєрєєдєж чадваас
Хэтийн зорилгодоо живэлгvй эргэцvvлж бодож чадваас
Хуурмаг яалалт, худал сvйрлийн аль алиныг
Хамтад нь эн тэнцvvхэн хvлээн авч чадваас
Yнэн vгсийг чинь єєдгvй амьтад зувчуулж
Yнэнхvv тэнэгсийг урхидахыг сонсоод тэсэж чадваас
Амидралаа зориулсан бухэн ар араасаа сvйрэхийг хараад
Адгалгvй єндийн, мохсон багажаараа ахин босгож чадваас
Олсон бvхнээрээ овоо хэрвээ босгоод
Огтхон ч vл эргэлзэн тvvгээрээ аз туршиж чадваас
Оргvй бvхнээ алдлаа ч гарааныхаа цэгээс нь
Олиж алдагдалаа тоочилгvй бvхнийг эхлvvлж чадваас
Энэ бvхэн тvvх болсон хойно ээлж чинь ирэхгvйд
Эрvvл ухаан, зvрх сэтгэл, бие махбодио хєвчилж чадваас
Тэсэх хэрэгтэй гэх хусэл зоригоос єєр
Тvшиг vгvй хоосон ахуйд чи тэсэж чадваас
Хурсан олонтой ярихдаа хvндлэл тvшигийг нь хvлээж
Хаадийн хvрээнд алхахдаа харц олонд элбэрэлтэй байж чадваас
Хайрт анд, єстєн дайснаасаа хараал занал ул хулээж чадваас
Хvн ард чамд туйлдаа хvртэл бишрэхгvй ч итгэсээр байваас
Ахиж vл олдох єршєєл нь vгvй мєч бvрийг
Алс хэтийн зорилгынхоо агуулгаар дvvргэн байваас
Алтан дэлхий баялагтайгаа чамд сєхєрєх болно
Ай, тvvнээс ч илvvтэйгээр алдрай хvv минь чи “ХYН” болно.
2003-08-27
IF
If you can keep your head when all about you
Are losing theirs and blaming it on you,
If you can trust yourself when all men doubt you
But make allowance for their doubting too,
If you can wait and not be tired by waiting,
Or being lied about, don’t deal in lies,
Or being hated, don’t give way to hating,
And yet don’t look too good, nor talk too wise:
If you can dream–and not make dreams your master,
If you can think–and not make thoughts your aim;
If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you’ve spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to, broken,
And stoop and build ‘em up with worn-out tools:
If you can make one heap of all your winnings
And risk it all on one turn of pitch-and-toss,
And lose, and start again at your beginnings
And never breath a word about your loss;
If you can force your heart and nerve and sinew
To serve your turn long after they are gone,
And so hold on when there is nothing in you
Except the Will which says to them: “Hold on!”
If you can talk with crowds and keep your virtue,
Or walk with kings–nor lose the common touch,
If neither foes nor loving friends can hurt you;
If all men count with you, but none too much,
If you can fill the unforgiving minute
With sixty seconds’ worth of distance run,
Yours is the Earth and everything that’s in it,
And–which is more–you’ll be a Man, my son!
Sunday, June 14, 2009
ТУСГААР ТОГТНОЛ
Ханат цагаан гэрийн
Од хийморийн тоонон дээр
Хасаг халуун тулгын
Омог дөрвөн тотгон дээр
Хан-Алтай аавын
Онгон тэргүүн оргил дээр
Хатан Сэлэнгэ-ээжийн
Одод орчих мандал дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан зарлалаа би!
Ганган улаан тэмээний
Зогдор дэвсэх тэшил дээр
Гантай мөнгөн хэтний
Зоо дэлдэх тээгэн дээр
Галбын халуун говийн
Хулан ангах ээрэм дээр
Гантиг чулуун хясааны
Янгир халих элгэн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Хүж дурдан бүсний
Ташаа дарах нугалаан дээр
Хүрэл манан хөөрөгний
Даалин дарах наргиан дээр
Хүүшийн сүүдэр буусан
Уулын гацаа бууцан дээр
Хүннү дээдсийн тамгалсан
Улбаа гархин буурин дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Ширмэн төмөр дөрөөний
Шивээ зурах тавган дээр
Шижир алтан ээмэгний
Шигтгээ чимэх гархин дээр
Шинийн хоёрын саран
Хаяалж шингэх тэнгэр дээр
Шимийн нялх ногоо
Ханшилж задрах газар дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Аавын мөнгөн хазаарын
Найман цэнгийн товруун дээр
Азын алаг мэлхийний
Наян нэгэн шагайн дээр
Алиахан саарлын унага
Хөллөн тэнцэх нуга дээр
Ангирын хоёр дэгдээхэй
Хөвөн цэнгэх нууран дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Индэр улаан галын
Цац бадман дөлөн дээр
Ихэр хоёр загалын
Цацаг шанхан дэлэн дээр
Идэр гурван есийн
Цас чахрах цайдам дээр
Илд мөсөн голын
Цан хөөрөх гарман дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Бэлгийн цэнхэр хадагны
Хоёр гардах дэлгээс дээр
Бэхэн хар гэзэгний
Хосоор дарах сүлжээс дээр
Бэрийн домогт цэцгийн
Хорвоо уяраах дэлбээн дээр
Бэдэрт мөнгөн сарны
Хоймор унах туяан дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Урсгал, татмал усны
Хөл алдах ёроол дээр
Ургамал, таримал модны
Хөрсөнд хавах ёзоор дээр
Уяран мэлмэрэх янагийн
Дурлал амилах харцан дээр
Уйлан мэндлэх үрийн
Дуулан орхих манцуйн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Ажнай сайн хүлгийн
Гал цахилах тууран дээр
Аагисан улаан хүдрийн
Ган царцах хайлш дээр
Амар түвшин жаргалтай
Ам бүлийн дансан дээр
Алтан босго өлзийтэй
Айл бүхний үүдэн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Баяр найрын ширээний
Амт тансаг идээн дээр
Баян хангайд мөнхөрсөн
Арц, хуш, зээргэнэ дээр
Балтаар давтан ширээсэн
Анжисны торгон ирэн дээр
Багц дүүрэн ургасан
Атрын тарианы мөрөн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Эвт айлын хаяа
Дархан хилийн дээсэн дээр
Энх тайвны харуул
Дайчин эрсийн тангараг дээр
Эрдэнэ зуугийн хэрэмний
Зуун найман суврага дээр
Энэ зууны өргөөний
Зуун түмэн цонхон дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Эрх чөлөөний зарлиг
Ардын үндсэн хууль дээр
Эх хэл соёлынхоо
Адбиш баян сан дээр
Эгнэтийн арга билэг
Алтан соёмбын гачил дээр
Эх нутгийн шорооны
Амиар солих ширхэг дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Аав ээжийн буянтай
Өлзийт цагаан хоймор дээр
Амин гарвалийн толботой
Өлгийт нялхсын өөжин дээр
Ардын журамт цэргийн
Өргөж ялсан туг дээр
Амьсгалаа бидэнд өгсөн
Өрлөг дээдсийн дурсгал дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Хан тэнгэрт сүмбэрлэсэн
Үйдвэр уурхайн яндан дээр
Хаяа нийлэн сүндэрлэсэн
Үлгэрийн харшийн туурган дээр
Хангай, говь, талын
Үлэмжийн өв баялаг дээр
Халуун эх оронч бүхний
Үндэсний их бахархал дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Сав саваар саалийн
Харваж хүрэхгүй зэлэн дээр
Сая саяар сүргийн
Хатирч хүрэхгүй бэлчээр дээр
Сар нарны өртөөлд
Хагацаж болшгүй учрал дээр
Сайхан монгол орноо
Хайрлаж ханашгүй ерөөл дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Өглөө бүрийн нарны
Асгаран буух цацрал дээр
Өвгийн морин хуурын
Аялгуу хослох утсан дээр
Өргөн цээж чөлөөтэй
Амьсгалж яваа агаар дээр
Өөрийн толгой мэдэлтэй
Амьдарч яваа заяан дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Ухаа хонгорын жолоог
Захлан татсан талбай дээр
Ухаант жанжин Сүхбаатарын
Зарлан дуудсан тунхаг дээр
Улаанбаатар нийслэлийн
Заяа тэтгэх дээвэр дээр
Улсаа ачлан захирсан
Засаг төрийнхөө ордон дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Нүүрэнд нь гал бадарсан
Монгол эцгийн хийморь дээр
Нүнжгэнд нь нар гэрэлтсэн
Монгол эхийн сэтгэл дээр
Нүүдлийн өргөөнд нэгдсэн
Монгол аймгийн холбоон дээр
НҮБ-ийн шилтгээнд заларсан
Монгол улсын далбаан дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Эзэн сууж жаргасан
Их заяагаа сүсэглэж
Эх орон талынхаа
Ирээдүйн таалалд нийцүүлж
Эрдэнэсийн далайгаас шүүрдсэн
Итгэлийн сувд үсгээр
Эрх жаргалаа баталсан
Иргэн бүхний гараар
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би! 1962-1968 он
Дэндэвийн Пүрэвдорж
Од хийморийн тоонон дээр
Хасаг халуун тулгын
Омог дөрвөн тотгон дээр
Хан-Алтай аавын
Онгон тэргүүн оргил дээр
Хатан Сэлэнгэ-ээжийн
Одод орчих мандал дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан зарлалаа би!
Ганган улаан тэмээний
Зогдор дэвсэх тэшил дээр
Гантай мөнгөн хэтний
Зоо дэлдэх тээгэн дээр
Галбын халуун говийн
Хулан ангах ээрэм дээр
Гантиг чулуун хясааны
Янгир халих элгэн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Хүж дурдан бүсний
Ташаа дарах нугалаан дээр
Хүрэл манан хөөрөгний
Даалин дарах наргиан дээр
Хүүшийн сүүдэр буусан
Уулын гацаа бууцан дээр
Хүннү дээдсийн тамгалсан
Улбаа гархин буурин дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Ширмэн төмөр дөрөөний
Шивээ зурах тавган дээр
Шижир алтан ээмэгний
Шигтгээ чимэх гархин дээр
Шинийн хоёрын саран
Хаяалж шингэх тэнгэр дээр
Шимийн нялх ногоо
Ханшилж задрах газар дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Аавын мөнгөн хазаарын
Найман цэнгийн товруун дээр
Азын алаг мэлхийний
Наян нэгэн шагайн дээр
Алиахан саарлын унага
Хөллөн тэнцэх нуга дээр
Ангирын хоёр дэгдээхэй
Хөвөн цэнгэх нууран дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Индэр улаан галын
Цац бадман дөлөн дээр
Ихэр хоёр загалын
Цацаг шанхан дэлэн дээр
Идэр гурван есийн
Цас чахрах цайдам дээр
Илд мөсөн голын
Цан хөөрөх гарман дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Бэлгийн цэнхэр хадагны
Хоёр гардах дэлгээс дээр
Бэхэн хар гэзэгний
Хосоор дарах сүлжээс дээр
Бэрийн домогт цэцгийн
Хорвоо уяраах дэлбээн дээр
Бэдэрт мөнгөн сарны
Хоймор унах туяан дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Урсгал, татмал усны
Хөл алдах ёроол дээр
Ургамал, таримал модны
Хөрсөнд хавах ёзоор дээр
Уяран мэлмэрэх янагийн
Дурлал амилах харцан дээр
Уйлан мэндлэх үрийн
Дуулан орхих манцуйн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Ажнай сайн хүлгийн
Гал цахилах тууран дээр
Аагисан улаан хүдрийн
Ган царцах хайлш дээр
Амар түвшин жаргалтай
Ам бүлийн дансан дээр
Алтан босго өлзийтэй
Айл бүхний үүдэн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Баяр найрын ширээний
Амт тансаг идээн дээр
Баян хангайд мөнхөрсөн
Арц, хуш, зээргэнэ дээр
Балтаар давтан ширээсэн
Анжисны торгон ирэн дээр
Багц дүүрэн ургасан
Атрын тарианы мөрөн дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Эвт айлын хаяа
Дархан хилийн дээсэн дээр
Энх тайвны харуул
Дайчин эрсийн тангараг дээр
Эрдэнэ зуугийн хэрэмний
Зуун найман суврага дээр
Энэ зууны өргөөний
Зуун түмэн цонхон дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Эрх чөлөөний зарлиг
Ардын үндсэн хууль дээр
Эх хэл соёлынхоо
Адбиш баян сан дээр
Эгнэтийн арга билэг
Алтан соёмбын гачил дээр
Эх нутгийн шорооны
Амиар солих ширхэг дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Аав ээжийн буянтай
Өлзийт цагаан хоймор дээр
Амин гарвалийн толботой
Өлгийт нялхсын өөжин дээр
Ардын журамт цэргийн
Өргөж ялсан туг дээр
Амьсгалаа бидэнд өгсөн
Өрлөг дээдсийн дурсгал дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Хан тэнгэрт сүмбэрлэсэн
Үйдвэр уурхайн яндан дээр
Хаяа нийлэн сүндэрлэсэн
Үлгэрийн харшийн туурган дээр
Хангай, говь, талын
Үлэмжийн өв баялаг дээр
Халуун эх оронч бүхний
Үндэсний их бахархал дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Сав саваар саалийн
Харваж хүрэхгүй зэлэн дээр
Сая саяар сүргийн
Хатирч хүрэхгүй бэлчээр дээр
Сар нарны өртөөлд
Хагацаж болшгүй учрал дээр
Сайхан монгол орноо
Хайрлаж ханашгүй ерөөл дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Өглөө бүрийн нарны
Асгаран буух цацрал дээр
Өвгийн морин хуурын
Аялгуу хослох утсан дээр
Өргөн цээж чөлөөтэй
Амьсгалж яваа агаар дээр
Өөрийн толгой мэдэлтэй
Амьдарч яваа заяан дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Ухаа хонгорын жолоог
Захлан татсан талбай дээр
Ухаант жанжин Сүхбаатарын
Зарлан дуудсан тунхаг дээр
Улаанбаатар нийслэлийн
Заяа тэтгэх дээвэр дээр
Улсаа ачлан захирсан
Засаг төрийнхөө ордон дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Нүүрэнд нь гал бадарсан
Монгол эцгийн хийморь дээр
Нүнжгэнд нь нар гэрэлтсэн
Монгол эхийн сэтгэл дээр
Нүүдлийн өргөөнд нэгдсэн
Монгол аймгийн холбоон дээр
НҮБ-ийн шилтгээнд заларсан
Монгол улсын далбаан дээр
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би!
Эзэн сууж жаргасан
Их заяагаа сүсэглэж
Эх орон талынхаа
Ирээдүйн таалалд нийцүүлж
Эрдэнэсийн далайгаас шүүрдсэн
Итгэлийн сувд үсгээр
Эрх жаргалаа баталсан
Иргэн бүхний гараар
Тусгаар тогтнол чамайг
Тунхаглан бичнэ би! 1962-1968 он
Дэндэвийн Пүрэвдорж
Subscribe to:
Posts (Atom)